نگاه

سین تک (sin tech) به معنی  بهره مندی از انواع فناوریهای نوین برای ارتقاء کارآمدی، اثر بخشی و بهره وری خدمات تامین اجتماعی است، در این رویکرد از فناوری بهره می گیریم تا خدمات رسانی به اقشار و گروههای هدف نظام تامین اجتماعی چند لایه را با سرعت و سهولت بیشتر به انجام برسانیم و "سین تک" از منظر ذینفعان راحتی، دسترسی عادلانه و بهره مندی عادلانه و منطبق با نیاز و از منظر ذیمدخلان محاسبه پذیری شفافیت، پاسخگویی و اداره اقتصادی امور و از منظر حاکمیت حصول اطمینان از حسن جریان امور را به ارمغان می آورد. به بیان دیگر فناوری های تامین اجتماعی و بیمه های اجتماعی (social security and social insurance technology) که به اختصار "سین تک" (sin tech) نامیده می شود، دستاوردهای زیر را به دنبال دارد :

• کم کردن هزینه ارائه خدمات و بهره مندی ذینفعان از برنامه های فناورآنه
• رفع محدودیتهای زمانی و ایجاد امکان ارائه در تمام ساعات روز و تمام ایام هفته (24×7)
• رفع محدودیتهای مکانی و جغرافیایی و ایجاد دسترسی فراگیر و همگانی
• حرکت نظام خدمات رسانی از "سازمان محوری" به سمت "ذینفع محوری" (شهروند محوری – مشتری محوری – کاربر محوری)
• شفافیت و دسترسی آزاد و باز به اطلاعات (داده باز)
• مشارکت پذیری ذینفعان در فرایند ارائه خدمات
• حذف رانت و جلوگیری از فساد مالی و اداری
• افزایش سرعت، دقت و صحت فرایند خدمات رسانی و ارتقاء کیفیت خدمات
• ایجاد عدالت دردسترسی به خدمات و ایجاد عدالت در بهره مندی از منابع عمومی (رفع هم پوشانی ها و کم پوشانی ها و جلوگیری از برخورداری مضاعف و من غیر حق)
• کاهش مصرف انرژی، آلودگی هوا، ترافیک و رفت و آمد شهروندان

بشر پس از عبور از شکارگری، دامداری و کوچ نشینی بطور کلی سه عصر کشاورزی، صنعتی و اطلاعاتی را پشت سر گذاشته و هم اکنون عصر فضای مجازی را در موج چهارم تکنولوژی تجربه می نماید و ابر روندهای دولت و اقتصاد الکترونیک، دولت و اقتصاد دیجیتال و دولت و اقتصاد هوشمند با رویکردهای شبکه ای و پلتفرمی، در قالب یک زیست بوم (اکوسیستم) را پیش روی خود دارد .

دو فضایی شدن جامعه و شکل گیری فضای مجازی که تمامی وجوه و ابعاد حیات انسانها، شرکت ها، سازمانها و دولت ها و حاکمیت ها را در برگرفته است و در هم تنیدگی فناوریهای نوین با جامعه و فرهنگ به نحوی است که استفاده از فناوریهای نوین دیگر یک انتخاب نیست بلکه یک ضرورت و الزام حیاتی و متضمن بقاء در شرایط امروز جهان است .

فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) به ابزار ها، افزاره ها، فناوریها و منابعی گفته می شود که جهت برقراری ارتباط، تعامل، تبادل، ایجاد، انتشار، ذخیره و مدیریت اطلاعات استفاده می شود و بر بستر رایانه، وب و اینترنت، رادیو، تلوزیون، تلفن،
شبکه های اجتماعی و ابزارهای هوشمند انجام می پذیرد. برخی مولفه های اصلی این فناوری پردازش، پهنای باند،
اتصال پذیری، زبان ها، معماری، الگوریتم ها، منابع ذخیره اطلاعات و انرژی است .

فضای مجازی نیز یک شبکه به هم پیوسته در گستره جهانی است که شبکه های رایانه ای (کوچک و بزرگ)، رایانه های شخصی و ابزارهای هوشمند قابل حمل را با استفاده از سخت افزارها و نرم افزارهای مختلف و در قالب قراردادها و پروتکل های ارتباطی مبتنی بر فناوریهای اطلاعات و ارتباطات (با تمرکز بر ارتباطات از راه داور) متصل می سازد .

مولفه های اصلی فضای مجازی عبارتند از شبکه های ارتباطی (تلفن و ابزارهای هوشمند در ارتباط با دولت الکترونیکی و دیجیتالی)، فناوریهای پردازشی (رایانه های شخصی، ابر رایانه ها و سامانه های خبره و هوشمند) ادوات و اسباب دیجیتال (ساعت، گوشی تلفن ثابت و همراه، رادیو و تلویزیون و لوازم خانگی)، سیستم های کنترل و حمل و نقل دیجیتال، ربات ها و پهپادهای دیجیتالی، فناوریهای ارتباطی (نشر محتویات دیداری و شنیداری و رادیو و تلوزیونی محلی، ملی و ماهواره ای)، فناوریهای جمع آوری داده ها (نظیر حسگری، پویشگری و دورسنجی) و فناوریهای ذخیره و بازیابی اطلاعات و داده ها .

نکته حائز توجه اینکه فناوریهای نوین، حکمرانی سنتی را به چالش کشیده و نظامات تصمیم سازی، تصمیم گیری، اجرایی و نظارتی را دچار تغییر و تحولات شگرفی ساخته اند و حاکمیت ها و دولت ها را مجبور ساخته اند که در عرصه های سیاستگذاری، قانونگذاری، برنامه ریزی، اجرا و نظارت از این فناوریها بهره گیرند. بروز پاندمی کرونا و پیش بینی ظهور و بروز بیماریهای مشابه آن در آینده، باعث سرعت گیری و همه گیری حرکت به سمت فناوریهای نوین در سطح حاکمیت ها،
دولت ها، سازمانها، شرکتها و شهروندان شده است و تا حدود زیادی شکاف دیجیتالی و کم سوادی دیجیتالی را رفع نموده است به ترتیبی که قاطبه مردم و حتی کودکان مجبور به استفاده از فناوریهای نوین بر بستر ابزارهای هوشمند شدند و
دولت ها، سازمانها، شرکتها و بنگاههای تجاری تولید کننده خدمات و محصولات الزام و اجبار یافتند که خود را به فناوریهای نوین مجهز سازند .

به نحوی که تکنولوژی گریزی (نئولادیسم) جای خود را به توجه واقع گرایانه به تکنولوژی (تکنورئالیسم) داد و حتی به جماعت آرمانشهر فناوری (تکنواتوپیا) و شیفتگان و از خود بیگانگان تکنولوژی میدان داد که با طرح موضوع شهر های متاورسی (فراجهان) و شهرهای کریپتوئی مدعی نسخه های سه بعدی از فضای مجازی بر مبنای واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و واقعیت ترکیبی شوند و حاکمیت های سنتی را به چالش بکشند.

نتیجه آنکه تغییرات و تحولات سریع، رو به تزاید و پربسامد فناوری، باعث گردیده است که حاکمیت ها و دولت ها از حکمرانی دیوان سالار به سمت حکمرانی پلتفرمی متمرکز (در سیاستگذاری، ریل گذاری و قاعده گذاری) و توزیع شده (مشارکتی، رقابتی ، باز و کاربرمحور) و حکمرانی داده محور سوق داده است که "فین تک" (Fin tech) نماد و نمود آن در حوزه های مالی، اقتصادی، پولی و بانکی است و لازم است متناظر با فین تک نسبت به ایجاد یک پلتفرم اجتماعی در حوزه رفاه و تامین اجتماعی یا همان "سین تک" (sin tech) اقدام نمود.

"سین تک" (sin tech) مجموعه ای از فناریهای تامین اجتماعی و بیمه های اجتماعی است که بر محور شناسنامه الکترونیک رفاه و تامین اجتماعی یا شناسنامه الکترونیک اقتصادی اجتماعی خانوار مبتنی بر کد ملی، کد پستی و کد شغلی و بارویکرد پلتفرم دیجیتال بستری را برای تعامل بین تولید کنندگان و مصرف کنندگان خدمات امدادی، حمایتی و بیمه ای و ارزش آفرینی در این زمینه بصورت برخط ایجاد می نماید.

در این رویکرد یک نهاد تنظیم گر قاعده گذار و وجود دارد که نسبت به جانمایی مردم و بویژه اقشار و گروههای هدف در لایه ها و سطوح مختلف نظام تامین اجتماعی اقدام و جامعه هدف خدمت و بسته خدمت و کارگزار ارائه کننده خدمت را تعیین و ارائه خدمات و پوشش ها با رویکرد پلتفرمی و بصورت هوشمند و دیجیتال صورت می پذیرد و با سازوکارهای بلاکچین و توکنایزکردن خدمات، این تنظیم گر از ارائه خدمات به ذینفعان و حسن جریان امور اطمینان حاصل می نماید.

در حکمرانی کاربر محور (شهروند محور یا ذینفع محور) که بجای حکمرانی دولت محور و سازمان محور قرار می گیرد، در بخش مشارکتی که مربوط به مردم می شود، حکمرانی توزیع شده مبتنی بر بلاکچین، توکنایزکردن و شبکه های اجتماعی و ابزارهای هوشمند بکار گرفته می شود و در بخش غیر مشارکتی که مربوط به حاکمیت می شود از کلان داده ها، هوش مصنوعی و راهکارهای تحلیلی برای تمشیت و تدبیر امور استفاده می شود و بجای رویکرد اجباری از رویکرد اقناعی و خدمات محور نظیر گیمیفیکیشن و نظایر آن بهره می گیریم و در این رویکرد نقش حاکمیت و روی تنظیم گری و لایه پروتکل ها متمرکز می شود .

این ساختار یک سلسله شبکه نا متمرکز را به مانند منظومه ای از داده ها (لایه داده) پدید می آورد که براساس یک مجموعه قوانین، مقررات و قواعد ( لایه پروتکل) در بین اجزاء و عناصر مختلف (لایه شبکه) در گردش است و براساس رویکرد پلتفرمی، حاکمیت و دولت بر لایه پروتکل ها متمرکز شده و بر دولایه دیگر، بصورت توزیع شده راهبری و نظارت عالیه می نماید و از مداخله و تصدیگری در این حوزه پرهیز می کند و حکمرانی از طریق داده و بصورت توزیع شده امکان پذیر است .

در "سین تک" (sin tech) وجه اجتماعی غالب بوده و تمرکز بر روی افراد و خانوارها است . ولیکن در "فین تک" (Fin tech) وجه اقتصادی غالب می باشد و تمرکز بر روی بنگاههای اقتصادی است و حاکمیت و دولت که متولی حکمرانی داده محور است بعنوان حلقه واسط بین این دو عمل می نماید و مراقبت می کند که خدمات و پوشش های نظام تامین اجتماعی در دسترس آحاد مردم و بویژه اقشار و گروههای هدف با رعایت ترتیبات زیر قرار گیرد :

• آگاهی بخشی، ارتقاء دانش و آگاهیهای عمومی مردم نسبت به حقوق و تکالیف متقابل دولت و مردم
• اطلاع رسانی درخصوص خدمات و راهکارهای استفاده از آنها به واسطه وب و اینترنت و شبکه های اجتماعی و ابزارهای هوشمند
• اعمال رویکرد تعاملی بین مردم (ذینفعان) و دستگاههای اجرایی ارائه دهنده خدمت (ذیمدخلان)
• ایجاد بستر مناسب برای تراکنش های تعاملی بین شهروندان و ذینفعان با ذیمدخلان (کارگزاران) با نظارت بر خط دولت
• ایجاد سامانه ها و پایگاههای اطلاعات ملی و پنجره واحد خدمت و درگاه ملی جامع فراگیر که شهروندان را از مراجعات حضوری و مجازی متعدد و تکراری معاف می  سازد .
• مشارکت پذیری و ایجاد زمینه مشارکت شهروندان و ذینفعان در نظامات تصمیم سازی ، تصمیم گیری، اجرایی و نظارتی .

و در این میان زیر ساخت اولیه و مقدماتی تحقق "سین تک" (sin tech) شکل گیری شناسنامه الکترونیک رفاه و تامین اجتماعی براساس خانوار و مشتمل بر کد ملی اعضای خانوار ، موقعیت مکانی یا ژئوماتیک خانوار ( محل سکونت، مراقبت و نگهداری براساس کد پستی) و شرایط و حالت شغلی ( نظیر شاغل، بازنشسته، کارفرما، دانش آموز، دانشجو، سرباز، خانه دار، کارگر اخراجی، کارجوی بیکار و ... براساس کد شغلی) می باشد. امری که در بندهای 2 و 5 سیاستهای کلی تامین اجتماعی به آن پرداخته شده است .

نتیجه آنکه دولت بایستی به موازات توسعه "فین تک" نسبت به ایجاد "سین تک" اقدام نماید تا وجوه اجتماعی فضای مجازی با وجوه اقتصادی آن بصورت همزمان و توامان رشد و نمو یافته و از دسترسی عادلانه شهروندان بطور اعم و اقشار و گروههای هدف (نیازمندان، مددجویان و توانخواهان) بطور اخص به پوشش ها خدمات امدادی، حمایتی و بیمه ای اطمینان حاصل گردد.

علی حیدری

عضو و نائب رئیس هیات مدیره

سازمان تامین اجتماعی