در آستانه انتخابات مجلس شورای اسلامی هستیم و بازار ملاقات و دید و بازدید و گرفتن عکس یادگاری کاندیداهای مجلس با تشکلهای کارگری ، کارمندی و بازنشستگی گرم خواهد شد . این کاندیداها به خوبی می دانند که سازمان رای اصلی در انتخابات گذشته غالبا در میان همین اقشار بوده است و به همین سبب به شدت دنبال جلب توجه بیمه شدگان و مستمری بگیران خواهند بود و گرفتن عکس و استفاده تبلیغاتی از آن خواهند بود .اما تجربه تلخ نیروی کار و جامعه کار و تلاش کشور نشان داده است که این افراد پس از رسیدن به بهارستان دیگر نیروی کار را فراموش کرده و دل در گروی جلب توجه صاحبان ثروت و قدرت باخته و دلبری برای دستگاههای اجرایی دولتی و حاکمیتی را پیشه خود می سازند . در ادوار مختلف مجلس ، اقشار مختلف نظیر نظامیان ، روحانیون ، پزشکان ، زنان ، قضات و اساتید دانشگاه دارای تعداد قابل توجهی نماینده در مجلس بوده و هستند ولیکن جامعه کارگری هیچگاه به چنین جایگاهی در مجلس نرسیده و در گذشته های دور تعداد نمایندگان واقعی کارگری به تعداد انگشتان یک دست هم نمی رسید و در این اواخر به یک نفر تقلیل یافت و در دوره گذشته این عدد به صفر رسید . بنظر می رسد تشکل های حوزه نیروی کار دیگر اینبار باید فقط به گرفتن عکس یادگاری بسنده ننموده و حتما از کاندیداها امضاء بگیرند و با تهیه میثاق نامه هایی که محتوای آن براساس مطالبات و توقعات و انتظارات به حق ذینفعان واقعی سازمان تامین اجتماعی ( بیمه شدگان و مستمری بگیران ) تهیه شده است را به امضای کاندیداهایی متقاضی جلب حمایت برسانند . در ذیل به پیش نویس اولیه این تفاهم نامه از دیدگاه کارشناسی خودم می پردازم بدیهی است خود تشکل ها باید در این مورد تصمیم بگیرند ولی موکدا توصیه میکنم دیگر حضور در گعده ها و کمپین های انتخاباتی و یا گرفتن حکم عضویت در ستاد فلان کاندیدا و بهمان نامزد مجلس کارساز نیست ، باید امضای دو قبضه بگیرید :

1 - سازمان تامین اجتماعی مبتنی بر اصل سه جانبه گرایی (کارگر، کارفرما و دولت) شکل گرفته و قوام و دوام یافته است و بخش اصلی منابع آن از سوی کارگران و کارفرمایان تامین می شود ولیکن متاسفانه طی یک دهه اخیر نقش کارگران و کارفرمایان در اداره ارکان عالی این سازمان کم رنگ شده و نقش دولت افزایش یافته است. تلاش شما برای بازگرداندن استقلال مالی و اداری سازمان تأمین اجتماعی و شخصیت مستقل حقوقی آن و رعایت اصل سه جانبه گرایی در دوره نمایندگی مورد انتظار است .

2 - مداخلات دولت و به تبع آن سایر اجزای نظام در امور سازمان تامین اجتماعی بایستی در چارچوب اصول، قواعد و محاسبات بیمه‎ای و معطوف به منافع و مصالح واقعی نسل فعلی و نسل های آتی بیمه شده و مستمری بگیران باشد، بعضاً مداخلاتی در جهت اهدافی غیر از اهداف مندرج در قانون تامین اجتماعی و مغایر با اصل عدالت صورت پذیرفته است. جلوگیری از تکرار این قبیل مداخلات و دست‎اندازی‎ها به حق الناس کارگران مورد انتظار است .

3 - منابع سازمان تامین اجتماعی همانند منابع یک دستگاه اجرایی دولتی نیست و حق الناس است، دولت ها و قوه مقننه طی ادوار گذشته با اهدافی نظیر طرح تحول سلامت، تشویق ازدیاد جمعیت، بازسازی و نوسازی صنایع، ایجاد اشتغال، حمایت از برخی اقشار که تأمین منابع این طرحها، شرعاً و قانوناً برعهده دولت است، مصوباتی داده اند که منجر به کاهش منابع یا ورودیها و افزایش مصارف یا خروجی های سازمان تامین اجتماعی گردیده است در حالی که بایستی بار مالی این قبیل تعهدات طبق اصول، قواعد و محاسبات بیمه ای برآورد و قبل از اجرای طرحها به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می گردید ولی تاکنون این اتفاق نیفتاده است. از شما انتظار می‏رود این قوانین و مقررات تعهدآور و تحمیلی را اصلاح و از تصویب موارد مشابه خودداری نمائید .

4 - طبق قانون تامین اجتماعی مصوب سال 1354، مطالبات سازمان تامین اجتماعی جزو دیون ممتازه است و بایستی در اولویت پرداخت مدیونین از جمله دولت قرار گیرد ولیکن طی ادوار گذشته قوای مقننه، مجریه و قضائیه آنقدر که به مطالبات بانک مرکزی و بانکها و پیمانکاران وزارت نفت و نیرو و ... از دولت حساس بوده اند، نسبت به پرداخت مطالبات سازمان تامین اجتماعی از دولت حساسیت بخرج نداده‎اند و سازمان تامین اجتماعی مجبور به استقراض شده است، انتظار می‎رود شما در مجلس پیگیر پرداخت بموقع حق بیمه های جاری سهم دولت و نیز تادیه مطالبات معوقه و سنواتی سازمان تامین اجتماعی از دولت باشید .

5 - در طی چند دهه اخیر قوانین و مقرراتی تصویب شده است که صرفنظر از اینکه با اصول، قواعد و محاسبات بیمه ای مغایر است، بار مالی زیادی نیز برای سازمان تامین اجتماعی به دنبال داشته است و بویژه آنکه از اهداف اصلی و اولیه خود دور شده اند مثل بازنشستگی‎های زودرس( سخت و زیان آور، بازسازی و نوسازی صنایع و ... ) که با هدف حمایت از نیروی کار بوده است ولی در عمل برای تعدیل و اخراج محترمانه کارگران مورد استفاده قرار گرفته است و منجر به ایجاد اشتغال جدید و پایدار نیز نشده است و فقط سازمان تامین‏اجتماعی را با بحران روبرو ساخته است. انتظار داریم شما در مجلس اجازه ندهید که از این قوانین برای تعدیل نیرو استفاده شود .

6 - علاوه بر امنیت شغلی و تامین معیشت کارگران، ایجاد محیط های استاندارد و حفاظت شده و ایمن برای کار از جمله وظایف کارفرمایان است و دولت نیز مکلف به نظارت بر رعایت آن می باشد، ولیکن متاسفانه مشاهده می شود که کارگاهها از ایمنی و استاندارد لازم برخوردار نیستند و کارگران دچار بیماریهای شغلی و یا حوادث ناشی از کار می شوند و فقط خسارت این موضوع به ابتدا به کارگران و خانواده آنها و سپس به سازمان تامین اجتماعی (برای پرداخت مقرری بیمه بیکاری، مستمری فوت و ازکارافتادگی و ...) تحمیل می‏شود . نظیر آنچه در پلاسکو و معدن یورت و ... اتفاق افتاد. آیا می توان اجازه داد کارگاه غیر استاندارد و ناایمن فعالیت کند و به جسم و روح کارگر خود خسارت وارد کند و فقط دلخوش به این باشیم که به او مستمری از کارافتادگی و یا به بازماندگانش مستمری می دهیم؟ از شما انتظار داریم بطور جدی به دنبال رعایت حقوق کارگران در حوزه سالم سازی و ایمنی محیط کار باشید .

7 - سازمان تامین اجتماعی یک کلیت واحد شامل بخش های بیمه بازنشستگی، بیمه درمان و سرمایه گذاری است و این یکپارچگی و انسجام مالی، ساختاری و مدیریتی آن بوده است که باعث گردیده تا کنون علیرغم همه بحرانها و چالشها به حیات خود ادامه دهد و تعادل چرخه منابع و مصارف آن و تنظیم ورودیها و خروجی‎های آن نیز بر این اساس استوار شده و تاکنون پاسخ داده است و تغییر آن، قطعاً منجر به برهم خوردن تعادل و تنظیم آن می شود. طی سالهای گذشته تلاش هایی برای پاره پاره کردن این پیکره در حال انجام بوده و هست، هرگونه تغییری در قانون کار و قانون تامین اجتماعی و ساختار آن بایستی با حفظ مصالح نسلهای فعلی و آتی بیمه‏شدگان و مستمری بگیران و براساس اصل گفتمان سه جانبه‎گرایی انجام پذیرد، از شما انتظار می رود در اصلاح این قوانین قائل به اصل گفتمان سه جانبه باشید و شرکای اجتماعی سازمان را در تصمیم گیری در مورد سرنوشت آنها به مشارکت بطلبید .

8 - سازمان تامین اجتماعی و ذخایر و اندوخته ها و سرمایه های آن، یک امانت و حق الناس بوده و مال مشاع و بین النسلی و به تعبیر مندرج در بند 3 سیاستهای کلی تامین اجتماعی " اموال متعلق حق مردم " است و نبایستی "حیاط خلوت" به حساب بیاید و در انتصابات ارکان تصمیم گیری و اجرایی آن و بویژه در حوزه سرمایه گذاری انتصابات بر اساس شایسته سالاری و اصول حرفه ای گرایی و تخصص محوری با اولویت سرمایه های انسانی بومی واجد تجربه ، مهارت و تخصص و از همه مهمتر دارای عرق و حمیت سازمانی صورت پذیرد. انتظار داریم با همت شما اعمال سه جانبه گرایی در ارکان عالی و اداره سازمان تامین اجتماعی انجام پذیرد .

9 - بیمه شدگان و مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی، صرفنظر از اینکه قشر زحمتکش و مولد جامعه هستند و نقش بسزایی در پیشرفت کشور دارند، یک ایرانی و شهروند این کشور بوده و بایستی برخورداری از حقوق شهروندی (در حداقل شرایط یکسان با سایر اقشار) باشند، اگرچه بخاطر نقش آنها در تولید کالاها و خدمات و ... بایستی سهم بیشتری نصیب آنها شود ولیکن متاسفانه در حال حاضر برخورداری نیروهای کشوری و لشکری و صندوقهای خاص در بخش عمومی و دولتی از بودجه عمومی (نفت و مالیات و ...) بیش از مشمولین قانون تامین اجتماعی است و آنها محروم از منابع عمومی هستند که هزینه همسان سازی مستمری ها، افزایش سنواتی مستمریها ، طرح تحول سلامت و ... برای بیمه شدگان و مستمری بگیران کشوری، لشکری و ... می شود. از شما انتظار می‎رود برای رفع این تبعیض ناروا و غیر منطقی اقدام نمائید .

10 – طبق ماده 28 قانون تامین اجتماعی ، کمکها و هدایا یکی از منابع وصولی این سازمان قلمداد شده و به موجب ماده 105 قانون تامین اجتماعی منابع آن باید صرفا برای بیمه شدگان و مستمری بگیران واجد شرایط و مشمول این قانون هزینه شود و عدم رعایت این امر مستوجب مجازات کیفری و حبس جنحه ای است ، فلذا از شما انتظار می رود به دقت در زمینه نظارت بر رعایت این اصل اساسی گام بردارید و اجازه خاصه خرجی و من غیر حق از این منابع را ندهید .

مخلص کلام اینکه تشکل های مربوط به نیروی کار ( بیمه شده و مستمری بگیر ) و متولیان آنها بایستی بدانند که چه مسئولیت خطیری دارند و نباید این سرمایه عظیم برآمده از مشارکت شرکای اجتماعی خود را نبایستی ارزان بفروشند و نمی توانند و نبایستی صرفا براساس علائق و سلائق شخصی خود تصمیم بگیرند و به همین دلیل نباید این فرصت عکس یادگاری دادن خود را دست کم بگیرند و بدون حصول اطمینان از همراهی و همگامی این نمایندگان بالقوه در طی دوره نمایندگی و بدون امضای عهدنامه یا میثاق نامه کاندیداها با کارگران ، کارمندان و مستمری بگیران ، هیچگاه آرم ، لوگو ، برند و امضای خود را به این کاندیداها ندهند و عکس یادگاری برای پر کردن پوسترها و بنر های تبلیغاتی این کاندیداها نگیرند .چه بسا اگر دستتان می رسد بهتر است ضمانتنامه ، سفته و یا حتی چک صیادی از اینها بگیرید ، دوره و زمانه خیلی بدی شده است ؟!

علی حیدری

کارشناس رفاه و تامین اجتماعی